"Eternal Sunshine" gerçek oluyor?

Kötü anıları ve travmatik olayları hatıralarımızdan silebilmek, birçok mental sağlık sorununun tedavisinde çığır açabilir. Ve bilim insanları bunun için umut vadeden bir yöntem geliştirdi: Olumsuz anıları zayıflatmak için olumlu anıları yeniden aktive etmek.

Uluslararası bir araştırma ekibi, 37 katılımcı üzerinde yaptığı deneyde, rastgele kelimeleri kötü görüntülerle ilişkilendirmelerini istedi. Ardından, bu olumsuz çağrışımların yarısını olumlu hale getirmeyi ve kötü anıları 'karıştırmayı' denedi.

Araştırmacıları konuyla ilgili şöyle diyor: “Bu prosedürün, olumsuz anıların hatırlanmasını zayıflattığını ve olumlu anıların kendiliğinden zihne gelme sıklığını artırdığını gördük.”

Nasıl çalışıyor?

Araştırmada, insan yaralanmaları veya tehlikeli hayvanlar gibi olumsuz görüntüler ile huzurlu manzaralar veya gülen çocuklar gibi olumlu görüntülerden oluşan bir görsel veri tabanı kullanıldı.

İlk gece, katılımcılara bu kötü görüntüleri anlamsız kelimelerle ilişkilendirme eğitimi verildi. Ardından, bir gece uyuyarak bu anıların beynin uzun süreli hafızasına yerleşmesi sağlandı. İkinci gün ise bu kelimelerin yarısı, olumlu görüntülerle yeniden eşleştirildi.

Bu noktada işin büyülü kısmı devreye girdi: İkinci gece, katılımcılar derin uyku (NREM) evresindeyken bu kelimelerin ses kayıtları oynatıldı. Beyin dalgaları elektroensefalografi (EEG) ile izlendi ve olumlu çağrışımların tetiklendiği anlarda duygusal hafızayla bağlantılı teta aktivitesinde artış gözlemlendi.

Sonuçlar ne diyor?

Araştırmacılar, birkaç gün boyunca yaptıkları testlerde, kötü anılarla eşleştirilen kelimelerin artık daha az hatırlandığını ve olumlu anıların zihne daha sık geldiğini buldu. Katılımcılar, bu olumlu anılara daha pozitif bir duygusal bakış açısıyla yaklaşıyordu.

Araştırmada şöyle deniyor: “Uyku sırasında uygulanan bu invazif olmayan yöntem, olumsuz hatıraların etkisini azaltabilir ve duygusal tepkileri değiştirebilir.”

Elbette bu bir laboratuvar çalışması, yani gerçek hayatta yaşanan büyük travmalarla birebir kıyaslanması pek mümkün değil. Araştırmacılar da laboratuvar ortamında gösterilen olumsuz görüntülerin, gerçek hayatta bir travma yaşamak kadar etkili olmadığını belirtiyor. Daha derin ve kalıcı kötü anıları silmek muhtemelen daha zor olacak.

Ancak beyin, anıları uyku sırasında kısa süreliğine yeniden oynatarak depoluyor ve bu süreci kontrol etme üzerine yapılan çalışmalar giderek artıyor. İleride, bu yöntemle travmaların etkisini azaltmak ya da olumlu anıları güçlendirmek mümkün olabilir.

Belki bir gün, Eternal Sunshine of the Spotless Mind filminde olduğu gibi kötü anıları “temizlemek” bilimsel bir gerçeklik haline gelir. Kim bilir, belki de hatırlamak istemediğimiz anılar tarih olur.