İşte düğünlerde çalınan müziklerin telif hakkıyla ilgili çok önemli 7 soru…
1- Düğünlerdeki şarkılardan telif alınması konusu tam olarak nedir?
1951 tarihli Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre (nâm-ı diğer Telif Yasası), müzik eserlerinin her türlü ticari kullanımında izin alınması gerekir. Düğün salonları müziği kamuya açık, gelir getiren etkinliklerde kullanıyor. Bu nedenle telif ödemek, yasal bir zorunluluktur. Yeni bir uygulama değil; sadece MESAM ve diğer müzik meslek birlikleri artık küçük ve orta ölçekli işletmeleri de lisanslamaya başladığı için konu yeniymiş gibi gündeme geldi.
'ÜCRET YILLIK OLARAK ÖDENECEK'
2- Düğünlerde çalınan şarkılardan neden telif alınmalı?
Çünkü bu eserler kendiliğinden ortaya çıkmıyor; bestecinin, söz yazarının, aranjörün kültürel emeğiyle var oluyor. Düğün salonlarında çalınan müzik, etkinliğe değer katıyor. Ortaya çıkan ekonomik değerin çok küçük bir kısmı da olsa, bu eserleri yaratanlara dönmeli. Telif, müzisyenlerin emeğinin hakkıdır.
3- Telif ücreti ne kadar olacak ve bu ücreti kim ödeyecek?
Tartışıldığı gibi düğün başına bir ücret değil; işletmelerin alacağı yıllık bir lisans söz konusu. Yani düğün salonu yıl boyunca çaldığı tüm müzikler için yıllık 6.500 TL gibi sabit bir bedel ödeyecek. Yıllık 6.500 TL telif bedeli 500 m2’ye kadar olan düğün salonları için. Metrekare büyüdükçe, telif bedeli de artıyor. Bu ücret gelin ya da damattan değil, müziği kullanan işletmeden tahsil edilecek.
DÜNYADA ÇOK ÖRNEK VAR
4- İşletme sahiplerinden bazı eleştirel tepkiler geliyor. Telif ücreti düğün salonlarını maddi anlamda zorlayan bir durum mu?
Telif bir ‘vergi’ değil; doğrudan sanatçının emeğinin karşılığıdır. Ancak bazı işletmeler müziği bir hizmet kalemi olarak görmüyor. Oysa aynı salonlar ses sistemi kiralıyor, masa süslemesi için ücret yansıtıyor. Peki müzik neden ücretsiz olsun? Telif bedeli, toplam giderlerin içinde çok küçük bir kalemdir. Ama o küçük pay, eser sahipleri için temel geçim kaynağı. 1990’larda özel televizyon ve radyolar ilk kez lisanslanırken de benzer itirazlar vardı: “Kaset- CD satışlarından para kazansınlar” ya da “Zaten konserden alıyorlar” gibi... Oysa bu yaklaşım, kültürel emeği yok sayan bir bakış açısının ürünüdür.
5- Telif ücreti neye göre belirleniyor?
Şu anda önerilen yıllık yaklaşık 6.500 TL’lik ücret, Avrupa’daki uygulamaların oldukça altında. Çünkü amaç öncelikle sistemin kurulması ve kayıt dışılığın engellenmesi. Örneğin, düğün başına İtalya’da 250 – 550 EUR, İspanya’da yaklaşık 260 Euro, İrlanda’da 32 – 64 Euro, İsviçre’de de 33 – 101 İsviçre frangı arasında değişen telif bedelleri ödeniyor. MESAM ve Musiki Eseri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG) gibi meslek birlikleri Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın denetimine tâbî. Tarifeler her yıl enflasyon oranında güncelleniyor. Ayrıca, isteyen her işletmenin bu tarifelere yasal olarak itiraz etme hakkı da var. Yani keyfî değil, şeffaf ve denetlenebilir bir süreç.
'ELEKTRİK FATURASI ÇİFTTEN KESİLMİYORSA TELİF DE KESİLMEZ'
6- Telif meselesinin gelin-damat ve ailelerine etkisi olur mu?
Hayır. Telif bedeli doğrudan düğün sahiplerinden alınmıyor. Bu, işletmenin genel gider kalemlerinden biri. Işık, temizlik, klima gibi. Nasıl ki elektrik faturası doğrudan çifte kesilmiyorsa, telif de kesilmez. Bu, hizmeti sunanın sorumluluğudur.
7- Telif mekanizması nasıl denetlenecek? Sistem nasıl işleyecek?
Salonlar yıllık lisans alacak. Hangi müzik çalınırsa çalınsın, bu lisans kapsamına girecek. Yani önceden şarkı listesi bildirmek gerekmiyor. MESAM ve MSG'nin amacı, ceza yazmak değil, sistem kurmak ve müzik kullanımını kayıt altına almak.
